Söyle Dost ve Öyle Gir
“Platon’un, bilge insanları yönetimden uzak durmaya çağırması da işte bu yüzdendir.” Bilgeler, insanların yağmur altında oradan oraya koşuşup iliklerine dek ıslandıklarını görürler. Onları içeriye girmeye ve ıslanmaktan kurtulmaya ikna edemezler. Kendileri de dışarı çıkacak olursa, sonucun değişmeyeceğini ve herkesle birlikte ıslanacaklarını çok iyi bilirler. Herkesi delilikten kurtaramayacakları için içerde kalırlar ve boşu boşuna ıslanmazlar.” ... Continue Reading →
Wittgenstein, Tractatus’la mantık ile gizemcilik arasında bağ kurmayı başardığı görüşündeydi. Kanaatine göre neyin anlamlı biçimde söylenebileceğini ve neyin sadece gösterilebileceğini açıklığa kavuşturmuştu. Geriye yapılacak bir şey kalmamıştı. Wittgenstein, bu suretle mantık ve dünya ile yaşamın anlamı konularında son sözü yazmış olduğu inancını, o tipik mutlaklık iddiasıyla daha giriş kısmında dile getirir: “Kitap felsefi problemleri işlemekte... Continue Reading →
Kültürel normlar, grup-yanlısı, norm-temelli kültürel gruplar henüz ortada yokken insanların sahip olduğu duygudaşlık ve hakkaniyet tutumlarıyla ilişkileri ölçüsünde ahlakidirler. Sosyal normlara uymak uyumluluktur, sosyal normları uygulamak uyumluluğu –aksi halde bir tür ceza verilmesi yoluyla- dayatmaktır. Ve insana özgü pek çok fenomenin tipik bir özelliği olan reflektif oyunlardan biri sonucunda, ahlaki normları ihlal edenler suçluluk duyarak... Continue Reading →
Körlük, görünüşle onun yokluğu karşıtlığını karmaşıklaştırır. Derrida körlük temasını, Fransız varoluşçu fenomenolog Maurice Merleau-Ponty’nin çalışması, sayesinde dünyayı deneyimlediğimiz ilksel yapıları araştırmıştır. Bunu düşünmenin bir yolu, algılamaya eklemleyeceğimiz isimlerin, değerlerin ve öteki ilişkilerin olmadığı bir duyu dünyası hayal etmektir. Derrida’ya göre bu, başka bir saflık hayalini temsil eder. Ancak Merleau-Ponty görme örneğinde, spekülatif açıdan (Derrida’nın metinlerinin... Continue Reading →
Ortaçağ yükünü Cumhuriyet’e kadar sürükleyen medresenin ortadan kalktığı, Halifelik ile Şeriye Vekaleti’nin de kaldırıldığı bu tarih, bütün Atatürk devrimlerinin gerçek başlama yılıdır. Bu devrimler ancak önyargılardan, boş inançlardan arındıran özgür bir düşünme ortamında oluşabilir, yerleşebilirlerdi. Bu önkoşulu Atatürk şöyle dile getirir: “Şimdiye kadar ulusun beynini paslandıran, uyuşturan ve bu istekte bulunanlar olmuştur. Herhalde zihinlerde bulunan... Continue Reading →
Üçüncü Reich’ta… İnsanın klasik müziğin kaderini merak etmesine gerek yoktur, zira büyük sanat eserlerine duyulan bağlılık, en temel erdemlerimizden biridir ve bu eserlere sevgiyle sahip çıkmak devletin, şehrin ve partinin tüm kültür yetkilileri tarafından üstlenilmek istenilen en cazip işler arasında yer almaktadır. Bu bağlamda Mozart ölümsüz olmakla kalmamaktadır, sonsuza dek yaşayacaktır. (Walter Zeleny) Mozart’la ilgili... Continue Reading →
Nıetzsche Tragedyanın Doğuşu’nun 148. Sayfasına dek Tristan’dan söz etmekten kaçınmıştır. Ama daha başlangıçtan beri onu düşündüğü bellidir ve okuyucu da bunun farkındadır. Çünkü kuramının somut bir kanıtı olarak ancak Tristan’ı gösterebilirdi ve bu kuramıda bu eşsiz yapıttan aldığı izlenimler üzerine biçilmişti. Tristan’da, dramın müzik ögesi yoluyla doğduğunu kendi gözleriyle gördüğüne inanıyordu. Özellikle Tristan için Wagner’in... Continue Reading →
Sümerlilerde Günlük Yaşam Sümerlilerde müzik son derece önemliydi. Onlar için bir annenin çocuğuna söylediği ninni, bir çobanın kaval çalması, bir yayığın çalkanırken çıkardığı ses hep birer müzikti. Tapınaklarda tanrıları memnun etmek, sakinleştirmek için devamlı müzik yapılırdı. Müzik kutsaldı Sumer’de. Düğünlerde, bayram ve ölü törenlerinde de müzik başta gelirdi. Ayrıca şehrin büyük meydanlarında çeşitli çalgılar, şarkılar... Continue Reading →
(Eskiler, müziğin bölümlerini oluşturan ve birbirine eş aralık, nota ve tetrakhordlardan meydana gelen üç tipin yalnızca biri üzerinde düşünmüşler, diatonik ya da khromatiği değil de enarmonik türü ve diapason aralığını incelemişlerdi. Onlar, diğer türlerin ses aralıkları hakkında farklı görüşlere sahip olmuşlarsa da enormanik türün tekliği hususunda hemfikirdirler.) Şurası kesin, müziği tam olarak kavramak isteyen biri,... Continue Reading →
Dilsel göstergelerle plastik ögeler arasındaki ayrılık, benzeyiş ile ileri-sürüş arasındaki eşdeğerlilik. Bu iki ilke, klasik resmin gerilimini oluşturur. Çünkü ikinci ilke, dilsel ögenin titizlikle dışta bırakıldığı resme, söylemi (ileri-sürüş ancak konuşmanın olduğu yerde vardır) yeniden sokar. Klasik resmin kendini dil dışında kurmasına rağmen konuşması (hem de çok konuşması), bir söylemsel mekâna sessizce dayanması, görüntü ile... Continue Reading →
Prens’in yardımına Lizaveta Prokofyevna yetişti: “Lev Nikolayeviç!” diye seslendi. “Bunu hemen, şu anda okumalısınız. Doğrudan doğruya senin işinle ilgili bir şey bu.” Ona aceleyle haftalık bir mizah gazetesi uzatıp parmağıyla bir makaleyi gösterdi. Lebedev, konuklar içeri girerken, ilgisini çekmeye çalıştığı Lizaveta Prokofyevna’nın yanına sokulmuş, yan cebinden bu gazeteyi çıkarıp işaretli sütunu gözlerinin önüne bırakmıştı. Zaman... Continue Reading →
“Mac,” dedi Dr. Burton, yorgun bir ses tonuyla. “Sen benim için bir muammasın. Neredeysen oradakilerin ağzını taklit ediyorsun. London ve Dakin’le birlikteyken onlar gibi konuşuyorsun. Sen bir aktörsün.”“Hayır,” dedi Mac. “Kesinlikle aktör değilim. Konuşmak hissetmektir. Nasıl hissediyorsam öyle konuşuyorum, kesinlikle doğal bir şekilde. Öyle konuşmak için zorlamıyorum kendimi. Zorlasam bile faydası olmaz. Biliyor musun Doktor,... Continue Reading →
rteret-4011186862-e1671902471768.jpg Her şey kafamın içinde olup bitiyordu; hayal dünyası çocuğuydum ve hayal gücüyle savunuyordum kendimi. Altı yaşımdan dokuz yaşıma kadarki hayatımı gözümün önüne getirdiğimde, yapmış olduğum manevi egzersizler karşısında şaşkına dönüyorum. Bunların içeriği çoğunlukla değişikliğe uğruyordu, ama program hiç değişmiyordu; yanlış bir giriş yapmıştım ve dolayısıyla bir paravanın arkasına çekiliyordum ve seçilmiş bir noktada, Evrenin... Continue Reading →
Şimdi şunu göstermek kalıyor geriye: gökyüzü doğal ve duyulur cismin bütününden oluşmuştur. İncelediğimiz şeyin bizim için daha anlaşılır olması amacıyla, ilkin, gökyüzünün ne olduğunu, hangi anlamlara geldiğini söyleyelim. Birincileyin, bütünün en dış çemberinin varlığını ya da bütünün en dış çemberindeki doğal cisme gökyüzü diyoruz. Nitekim en uçta ve en yukarıda, tanrısal her şeyin orada kurulduğunu... Continue Reading →
Bu satırları yazarken zararlı, kindar bir yağmur yağmaya devam ediyor. Bardaktan boşanmıyor sanki gökten sızıyor. Akıl dışı korkularımı bastırmak için yeniden Eve’nin kitabına gömüldüm. İlk çıktığında, henüz komşumu tanımadan, sesi hala kulaklarımda değilken, en önemlisi de gizemli hayranları hakkında henüz hiçbir şey bilmiyorken okusaydım, izlenimlerim kuşkusuz daha farklı olurdu. Şu anda ise zihnimde... Continue Reading →
Nick’in dünyası da gerçek değildi. O da evreni kaplamıyordu; yaptığımız her bir küçük deneyin sonucu katlanıp çoğalarak tüm evreni doldurmuyordu. O bir çoğaltma deneyi yaptığı zaman ise ilgiyle seyredip hayran kalıyorduk. Nick derslerinde yıldızların çekim gücünü tasvir ederken resimlerini de yapıyordu. O zaman, o dahil hepimizin içine fen bilgisi yerine şiir dolardı. Nick’in çıkardığı sonuçlar,... Continue Reading →
Skolastizmi üç temel evreye ayıracağız. 1. Biçimsel dönem, dokuzuncu yüzyılda başlamış ve on ikinci yüzyılda bitmiştir. Büyük ölçüde Platon düşüncesinden etkilenmiştir: Platonculuk, Yeniplatonculuk ve Augustianizm bu evrenin egemen felsefi eğilimleridir. İdealar ya da tümeller, Platon terimleri ile nesnelerin gerçek özleri ve nesnelerin öncelleri olarak (universalia sunt realia antaeres) algılanmaktadır. Bu, Anselm’in öncü olduğu Platonik gerçeklik... Continue Reading →
Selver bir tanrı. Küçük yeşil kocakarı böyle söylemişti, sanki herkes biliyormuş gibi, Bilmemkim bir avcı dermiş gibi basit bir şekilde. “Selver sha’ab ne demekti, acaba? Athsiheliler’in günlük konuşma dili olan Kadın Dili’indeki birçok kelime tüm topluluklarda aynı olan Erkek Dili’nden geliyordu ve bu kelimeler çoğu kez sadece çift heceli değil, aynı zamanda çift anlamlıydı... Continue Reading →
İnsanlık tarihinde öldürücü mikropların oynadığı önemli rolü çok iyi gösteren olay Yeni Dünya’nın Avrupalılarca fethedilişi ve nüfusun azalışı olayıdır. Avrupalıların tüfekleri ve kılıçlarıyla savaş alanlarında ölen Amerikan yerlilerinden çok daha fazlası Avrasya mikropları yüzünden yataklarında öldüler. Yerlilerin ve yerli şeflerin çoğunu öldüren ve hayatta kalanların morallerini çökerten bu mikroplar yerlilerin direncini yerle bir etti.... Continue Reading →
Hikâyede geçen dairenin adını vermeyeceğim. Zira bu zamanda herkes kendisine yöneltilen her tenkidi bütün topluma yapılmış bir tecavüz sayıyor. Asker olsun, farketmiyor. Bir rütbe ve makam işgal eden her asker ve her memur, kendisini devletin temsilcisi görüyor. Böyle olunca, ahlaksız bir memurun rezaletini dile getirmeniz o memura değil de işgal ettiği makama, dolayısiyle devlete hakaret... Continue Reading →
“Je serai compris vers 1900.” (1900’lü yıllarda anlaşılacağım.) Stendhal Stendhal, Diderot ve Voltaire’deki kaba materyalizmden hareket etmiş, bir hamlede bütün bir yüzyılı, 19. Yüzyılı aşmış ve ruh incelemelerinin bir bilim haline geldiği psiko-fizik çağının ortasında yere inmiştir. Nietzsche’nin dediği gibi,” bir şekilde onu aşmak ve onu böylesine etkileyen bulmacaların bazılarını çözebilmek için iki kuşağı geçmesi... Continue Reading →
İnsan ve Davranışı Psikolojinin Temel kavramları Bilişim dil, düşünme, problem çözme, hatırlama, kavramlaştırma, hayal etme, öğrenme, bilgi işleme ve sembollerin akılda kullanılışı gibi değişik zihinsel faaliyetleri içerir. Dil bizim iletişim kurmamıza, bilgileri depolamamıza ve daha etkin düşünmemize yol açar. Fonemler konuşulan dilin en ufak ses birimleridir. Türkçe’nin fonemlerinin çoğu alfabemizdeki harflerle gösterilir. Morfem en ufak... Continue Reading →
Etrafa Bakma Sanatı Nedir? Nasıl Öğrenilir? Çevreyle ilişki kurmak, evet, bir sanattır. Etrafa bakmak bir sanattır; hayattaki incelikler buradan doğar. İnsanlar buralarda fark yaratır. Etrafına bakmayı bilen insanların şehirleri de ona göre olur. Mesela bu insanlar şehirlerinin siluetini bozmazlar. Etrafına bakmayı bilen insanlar ırmağın akışıyla, rüzgârın esişiyle oynamazlar; şehirlerini de kendilerini de coğrafyayla, tabiatla uyumlu... Continue Reading →
19. YÜZYIL BİREY İLE TARİH RASINDA 19. Yüzyılda, ardı ardına yaşanan devrimlerle birlikte tarihin seyri hızlanır (1830 ve 1848 devrimleri); öte yandan bugünkü düşünce yapısını oluşturan unsurlar şekillenmeye başlar. Karmaşık, zengin ve çelişkilerle dolu olan 19. Yüzyıl karşıt imgeler ve düşünceler barındırır. 19. yüzyılda birey düşüncesi güçlü bir biçimde kendini gösterir. Bu, büyük romantik eserlerle... Continue Reading →
Eğer demokrasi halkın kendi kendisini yönetmesi demekse, bu kesinlikle olmayacak bir şeydir ne günümüzde ne de geçmişte bunu doğrulayacak en küçük bir şeye rastlamak mümkündür. Kelimelerin aldatıcılığına kapılmamak gerekir. Aynı insanın, aynı zamanda hem yöneten hem de yönetilen olduğunu söylemek bir çelişkidir. Çünkü, Aristotoles’in deyimiyle söylersek, aynı şeyin, aynı anda, aynı şartlar altında hem muktedir... Continue Reading →
İbni Haldun’a göre devlet ve medeniyetlerin kuruluşları, gelişmeleri, duraklamaları, gerilemeleri ve yıkılmaları tesadüfen vuku bulmaz, çünkü bir medeniyetin bütün müesseseleri, yani devlet, şehir, iktisadi hayat ve ilimler arasında sıkı münasebet vardır ve birinde vuku bulan değişiklik diğerlerine tesir eder. Binaenaleyh, İbni Haldun’un maliye hakkındaki düşünceleri onun medeniyetlerin yükseliş ve yıkılma teorisinin dışında ve ayrı bir... Continue Reading →
Teorik düşünüm, şehrin (ekonomik, politik, kültürel, vb.) biçim, işlev ve yapılarının yanı sıra, kent toplumuna içkin toplumsal ihtiyaçları da yeniden tanımlamak zorundadır. Şu ana dek sadece, tüketim toplumu (bürokrasi gündemindeki tüketim toplumu) denen toplumun neden olduğu bireysel ihtiyaçlar değerlendirildi, hatta manipüle edildi ama etkin bir şekilde ele alınmadı, tanınıp bilinmedi. Toplumsal ihtiyaçların antropolojik dayanakları vardır;... Continue Reading →
Pythagorasçı felsefede ruhun ölümsüzlüğüne inanıldığına göre, bedenin ölmesiyle birlikte özgür kalan ruh ne olur? Bu sorunun yanıtı gerek orpheusçular gerekse onlardan esinlenen ve etkilenen Pythhagorascıların ruhgöçü konusundaki inançlarına da açıklık getiriyor. Yanıt basit: Ruh varlığını bir başka bedende sürdürür. Ama bir soru daha var: Beden madem ki ruhun daha önce işlemiş olduğu hataların... Continue Reading →
9. SPENSER’IN YENİ-PLATONCULUĞU VE OKÜLT FELSEFE: JOHN DEE VE THE FAERIE QUEENE Elizabeht dönemi şairlerinden, tanımlanabilir bir düşünce hareketi içerisine yerleştirilmiş biri varsa o da, çoğunlukla Yeni-Platoncu olarak nitelendirilen Edmund Spenser’dir. Eskiden kullanıldığı anlamıyla bu yafta, modern araştırmacıların açığa çıkardığı üzere, Ficino ve Pico’nun biçimlendirdiği Rönesans Yeni-Platonculuğunun içindeki Hermesçi-Kabalacı özü dışarıda bırakıyordu. Hakkındaki engin litaretüre... Continue Reading →
Halı Satıcısının Hikâyesi KULALA’NIN DÖRT TÜLÜ UYKU!... kin çöpçüsü! (Tristan Corbiere) Yuela Nehri yakınlarında bir köyde, Doruma adında çok şanslı bir adam varmış. Güzel bir karısı, iki sağlıklı çocuğu ve verimli bir tarlası varmış. İyi bir avcıymış, köyde hiçbir düşmanı yokmuş. Bir gün ormanlar şeytanı Shabunda, onu kulübesinin önünde, dünyanın en mutlu adamıymış gibi keyifle... Continue Reading →
Salutatorium 